Fris lentegroen: over het uitlopen van boomblaadjes

Ben jij ook zo van de voorjaarszon aan het genieten? De natuur barst los! Door de vroege komst van de lente en het zonnige weer van de afgelopen tijd, kunnen we dit jaar onze bladverliezende soorten extra vroeg weer in ons assortiment verwelkomen! Je kunt de berk, ginkgo, albizia en bijenboom vanaf nu weer kopen via Bloompost en Plantje.nl. De start van het groeiseizoen is een mooi moment om wat te vertellen over het fenomeen ‘uitlopen’ en waarom iedere bladverliezende soort zijn eigen ‘planning’ heeft.

Wat is uitlopen?

Als we iets zeker weten, dan is het dat de natuur in de lente uitloopt. Al honderden miljoenen jaren is er op de gematigde breedtegraden een seizoenscyclus waarin de lente de start van het nieuwe groeiseizoen markeert. Zaden kiemen, knoppen gaan open en bladeren strekken zich naar het licht. In een tijdsbestek van enkele weken is alles weer frisgroen. Maar wat maakt deze razendsnelle gedaantewisseling mogelijk?

Het geheim zit hem in de knoppen: die maakt een boom namelijk al aan voordat de bladeren van de bomen vallen! De bladeren en vaak ook de bloemen van bomen zitten dus vaak al de hele winter aan een boom, maar dan wel veilig opgeborgen in een de knop. Alles wat een boom nodig heeft voor het vormen van een nieuw blaadje of bloem zit hierin. Kijk maar eens naar onderstaande doorsnede van een kastanje knop. Zelfs de bloem is al te herkennen. Zodra de omstandigheden dan juist zijn, kan deze beschermlaag weg, en laten de blaadjes en bloemen zich zien. Het proces is eigenlijk hetzelfde als bij bloembollen, die stop je namelijk ook vóór de winter in de grond.

Wanneer lopen bomen uit?

Wanneer een boom precies uitloopt is afhankelijk van meerdere factoren zoals locatie, daglengte en buitentemperatuur. Zo zullen bomen die op een warme, zonnige plek staan, zoals een helling op het zuiden, eerder uitlopen dan individuen van dezelfde soort op een koelere, schaduwrijke plek. Aangezien bomen hun bladeren nodig hebben om zonne-energie te oogsten, zou je misschien verwachten dat ze allemaal bij de eerste zonnestralen en warmte hun blaadjes naar buiten willen schieten. Maar dit is niet altijd de beste strategie. Voor de meeste soorten is het een complex samenspel van alle eerdergenoemde factoren en is het niet zo makkelijk een specifieke reden van uitlopen aan te wijzen.

Sommige bomen, zoals de berk, beginnen al vroeg met het produceren van nieuwe blaadjes: zodra er een minimum aantal dagen zijn waarop de omgevingstemperatuur hoger is dan een specifieke temperatuur. Dit is een riskante strategie, want zo vroeg in de lente kunnen de temperaturen nog ver onder het vriespunt komen, waardoor de nieuwe blaadjes kapotvriezen . Andere boomsoorten nemen minder risico en wachten tot de kans op vorst kleiner is. De meeste doen dit aan de hand van een vereist aantal koude dagen in de winter, vaak in combinatie met een bepaald aantal zonuren op een dag. De keerzijde is dat de concurrentie dan al een voorsprong heeft genomen in de strijd om licht en nutriënten.

Dat laatste is voor een boompje in pot geen probleem. Die kan je op een beschut en warm plekje in huis of in de tuin zetten. Heb je een in de winter of vroege lente een Treemore boompje gekregen? Hou hem dan nog even binnen of zet het boompje bij nachtvorst op een beschutte plek.

De evolutionaire geschiedenis van de boomsoort is ook van invloed: als deze is ontstaan in een warmer klimaat, zoals de albizia, heeft deze hoogstwaarschijnlijk minder volledig aangepaste mechanismen om met extreme kou om te gaan en kan daarom andere factoren hebben die de bladuitval reguleren dan een boomsoort die afkomstig is van het noordelijk halfrond.

Andere kleur

Het is je misschien weleens opgevallen dat de nieuwe blaadjes van bomen en planten vaak anders van kleur zijn. Jonge bladeren hebben namelijk vaak minder chlorofyl waardoor de nieuwe blaadjes vaak lichter van kleur zijn dan de volgroeide blaadjes. Bij naaldbomen is dat verschil ook goed te zien. De nieuwe naalden zijn veel lichter groen dan die van vorig jaar. Dit zien we ook mooi terug bij onze boompjes. Het nieuwe loof is licht van kleur en geeft dat frisse lentegevoel.

Bij de meeste bomen is het nieuwe blad lichtgroen, maar de kleur van nieuwe blaadjes kan ook wit of rood zijn. In de tropen komt het vaker voor dat de nieuwe bladeren van een boom roodachtig zijn in plaats van lichtgroen. De reden hiervoor is hoogstwaarschijnlijk de aanwezigheid van specifieke pigmenten, met name anthocyanines, die deze kleur veroorzaken, en die bescherming biedt tegen insecten en schimmels.

De lente is dus niet alleen kleurrijk doordat alles gaat bloeien, maar ook door de diversiteit aan kleuren in nieuw blad. Nu je alles weet over die nieuwe blaadjes, ben je misschien enthousiast geworden om dit zelf van dichtbij te bekijken. Dit kan goed met ons assortiment loofbomen, waarvan de 1-jarige zaailingen nu hard bezig zijn met uitlopen. Of, zet een dierbare in het lentezonnetje en geef een brievenbusboompje cadeau!